Hoe moeten we de energiegeschiedenis van het antropoceen bewaren en herinneren?
Een onderzoek naar de rol van industrieel erfgoed in het energievraagstuk en duurzame ontwikkeling van Nederland
De term “antropoceen” wordt vaak gebruikt om de nieuwste geologische periode aan te duiden. Het slaat op het meest recente tijdvak waarin niet de natuur maar de mens de overhand neemt in het bepalen van geografische en biologische processen. Al is het debat over deze term nog zeer levend, een ding staat vast: het is een verwijzing naar de intense invloed die de mens sinds de industrialisering heeft gehad op milieu en samenleving. Dit is ook de periode waar energie werd gehaald uit koolwaterstoffen: eerst steenkool, dan olie en gas.
Het is een periode van gigantische economische en wetenschappelijke vooruitgang, maar waar ook kritische kanttekeningen moeten geplaatst worden. Het vliegtuig heeft de wereld verkleind en maakt ongekende economische en culturele uitwisseling mogelijk, maar zorgt ook voor vervuiling en “overtoerisme”. Beide kanten van het verhaal moeten verteld worden en doorgegeven aan toekomstige generaties zodat zij een toekomst kunnen bouwen op het verleden.
Binnen dit project staan de volgende vragen centraal:
- Wat kunnen we allemaal bestempelen als “het erfgoed van het antroposceen”?
- Wat wordt nu bewaard, en welke speler heeft de meeste invloed?
- Wat zijn de gevaren van bepaalde erfgoedregimes?
- Hoe wordt dit in het buitenland aangepakt?
Uiteindelijk moeten deze vragen ons helpen hoe we dit erfgoed best kunnen doorgeven en bewaren. Dit is natuurlijk niet enkel een Nederlands probleem maar een globale uitdaging.
Het symbool van het antroposceen is de fossiele brandstof. De ankerpunten van deze periode zijn het verbranden steenkool, oppompen van olie en het transport van gas via pijpleidingen. Daarom hebben we binnen dit project hebben we vooral aandacht voor alle erfgoed die verwijst naar energie extractie. Deze grondstoffen hebben onze maatschappij grondig veranderd, ze zijn de matrix waarop onze samenleving is gebouwd. Maar hoe kunnen we het erfgoed van deze diverse soorten energie bewaren voor toekomstige generaties?
Vooral voor Nederland is dit een belangrijke vraag, want de belangrijkste fossiele brandstoffen zijn hier in de ondergrond aanwezig. De exploitatie ervan heeft mede gezorgd voor de moderne Nederlandse samenleving en enkele van de grootste multinationals ter wereld doen doorschieten. In het moeilijke machtsveld van petrostaat Nederland is het daarom moeilijk een gebalanceerd verhaal te vertellen, daarom dat het des te belangrijker is een goede strategie te ontwikkelen om zo de juiste erfgoedplaatsen te bewaren en ontsluiten voor de brede samenleving.
Project titel: Heritage Engagement in the Age of Neoliberalism
Project uitvoerders:Dr. Gertjan Plets, Dr. Christian Wicke, Dr. Pim Huijnen en Dr. Pieter Huistra
Funding institution: UGlobe Centre for Global Challenges
Carbon Cultures 