HistAware

Het gebruik van digitale tools voor historisch onderzoek naar publieke sentimenten

Is onze mening over gas en olie door de jaren heen veranderd?

Dat veel Groningers op dit moment niet blij zijn met de gaswinning in hun provincie is wel duidelijk, dat is te lezen in de krant en te horen op radio en tv. Maar hoe kom je erachter hoe mensen in het verleden dachten over gas en olie? Hebben de overheid en energiebedrijven de publieke mening over fossiele brandstoffen gestuurd in Nederland? Voor historici biedt het krantenarchief van de Koninklijke Bibliotheek Delpher een schat aan informatie waarin het antwoord op deze vragen te vinden is. Maar met meer dan 100 miljoen pagina’s uit Nederlandse kranten, boeken en tijdschriften is het voor historici een uitdaging om deze bron slim en effectief te gebruiken. Gelukkig bieden digitale tools een oplossing. Dr. Pim Huijnen, prof. dr. Jaap Verheul en dr. Gertjan Plets kunnen nu, dankzij een bijdrage van het Utrechtse IT Innovation Fund, een tool ontwikkelen waarmee emoties rond het denken rond gas en olie over de tijd heen in kaart worden gebracht.

In HistAware wordt onderzocht hoe de overheid en energiebedrijven de publieke perceptie van fossiele brandstoffen sturen. In Nederland hebben de overheid en grote bedrijven immers sterke belangen in de gas-, olie- en – vroeger – de steenkoolindustrie. Deze sectoren zijn echter sterk afhankelijk van een positief imago onder de bevolking, omdat ze zo’n impact hebben op samenleving en milieu. We weten dankzij analyses van advertenties, overheidscommunicatie en tentoonstellingen die bedrijven als Shell en de NAM hebben gesponsord dat er een bepaald imago van energiewinning wordt gepromoot. We gaan er te vaak vanuit dat de maatschappij in de val loopt van de sector. Binnen ons project meten en analyseren we of dat ook echt zo is. Hoe zijn in Nederland de maatschappelijke sentimenten over fossiele brandstof mettertijd veranderd? 

Om de veranderende perceptie van de gas- en olieindustrie doorheen de 20ste eeuw te onderzoeken wordt er gebruik gemaakt van de sentiment mining, een techniek uit de digitale humanistiek. Deze tool wordt toegepast op het digitale krantenarchief van de Koninkiljke Bibliotheek om veranderende opinies (positief – negatief, leuk – niet-leuk, blij – boos) automatisch uit grote hoeveelheden tekst te extraheren. Sentiment mining verschaft inzicht in hoe mensen vroeger over bepaalde onderwerpen of personen dachten – en hoe dit door de tijd heen is veranderd. Het probleem van veel bestaande vormen van sentiment mining is dat ze niet historisch zijn. Zoals opinies mettertijd kunnen verschuiven, veranderen ook de bewoordingen waarmee we onze opinies uitdrukken. In dit project wordt machine learning gebruikt om deze veranderende bewoordingen in kaart te brengen en zo de sentiment mining tool te voeden.

Project titel: Mining Historical Trajectories of Awareness” A machine learning approach to historicized sentiment mining

Project uitvoerders: Dr. Pim Huijnen, Dr. Gertjan Plets, en Prof. Dr. Jaap Verheul

Funding institution: UU RESEARCH IT innovation programme

Collaboration: UU Digital Humanties Centre, Koninklijke Bibliotheek, UU Applied Data Science